Czy zastanawiałeś się kiedyś nad tym, gdzie i przez kogo drukowane są banknoty, ile ich jest i jak dokładnie wygląda obieg pieniądza w gospodarce? Zachęcamy do zapoznania się z artykułem, w którym omówiliśmy najważniejsze zagadnienia związane z tym tematem.
Przez wiele lat funkcję środka płatniczego pełniły wyłącznie monety, jednak noszenie przy sobie wszystkich oszczędności w takiej formie było niewygodne – im więcej monet, tym większa waga i rozmiary zgromadzonych pieniędzy. W tamtych czasach odpowiednikami dzisiejszych bankierów byli złotnicy, u których popularne stało się przechowywanie oszczędności. W zamian, osoba korzystająca z takiej usługi otrzymywała kwit depozytowy, czyli dokument z potwierdzeniem wartości zdeponowanych monet. W ten sposób możliwe stało się dokonywanie transakcji bez posiadania przy sobie fizycznego złota. Rozwiązanie miało wiele wad – często wystawiane były kwity depozytowe bez pokrycia, a dokumenty wydawane przez różnych złotników różniły się wyglądem, dlatego ciężko było zweryfikować ich wiarygodność. Z tego powodu prawo do emisji banknotów uzyskało wyłącznie państwo – za pomocą banków emisyjnych. W Europie pierwsze banknoty pojawiły się w Szwecji. W Polsce zaczęto ich używać od 1794 roku.
Kto drukuje polskie banknoty?
Producentem polskich banknotów obiegowych i kolekcjonerskich jest Polska Wytwórnia Papierów Wartościowych (PWPW), która wytwarza je na zlecenie Narodowego Banku Polskiego. NBP kontroluje proces produkcji – m.in. decyduje o tym, ile pieniędzy należy wyprodukować. Jest to związane m.in. z wydarzeniami mającymi miejsce w trakcie roku. Zapotrzebowanie na pieniądz papierowy wzrasta przede wszystkim w okresie wakacyjnym i przedświątecznym. Nad procesem kreacji pieniądza i aspektami prawnymi tego zadania czuwa też Komisja Nadzoru Finansowego (KNF).
Wyprodukowane banknoty trafiają do centralnego skarbca Narodowego Banku Polskiego w Warszawie oraz do 16 skarbców zlokalizowanych w oddziałach NBP na terenie całego kraju. Tam banknoty oczekują na to, aż zostaną zakupione przez banki komercyjne, które transakcji dokonują w formie elektronicznej. Proces sortowania i transportu banknotów najczęściej zlecany jest zewnętrznym, wyspecjalizowanym w tym zadaniu firmom. W ten sposób gotówka trafia do kasy banków i bankomatów, a następnie do portfeli Polaków. Banki są głównym kanałem dystrybucji pieniądza w Polsce.
Narodowy Bank Polski co kwartał publikuje dane dotyczące banknotów znajdujących się w obiegu. Na koniec drugiego kwartału 2021 roku ich liczba wynosiła 2 mld 928,9 mln sztuk (to o 59 mln sztuk więcej niż w poprzednim kwartale). Średni czas życia banknotu znajdującego się w obiegu wyniósł 680 dni.
Gdzie drukuje się polskie banknoty?
Aktualnie wszystkie polskie banknoty obiegowe i kolekcjonerskie produkowane są w Polsce. W przeszłości jednak drukowano je również za granicą. Przykładowo, znajdujące się aktualnie w obiegu banknoty z serii „Władcy Polski” od 1994 do 1997 roku produkowała londyńska wytwórnia De La Rue. W 1997 roku produkcję przeniesiono do Polski. Początkowo przedsiębiorstwo De La Rue oferowało konsultacje i pomoc szkoleniową dla PWPW tak, aby zachować jakość produkcji i odpowiedni poziom zabezpieczeń.
Obecnie Państwowa Wytwórnia Papierów Wartościowych jest zaawansowanym technologicznie zakładem, który do produkcji banknotów i papierów wartościowych wykorzystuje profesjonalne i nowoczesne metody druku i zabezpieczeń. Świadczy o tym m.in. akredytacja przyznana PWPW, która potwierdza gotowość wytwórni do produkcji banknotów euro dla Unii Europejskiej.
Kto projektował polskie banknoty?
Za projekt polskich banknotów obiegowych z serii “Władcy Polski” o nominałach od 10 do 500 zł odpowiadał Andrzej Heidrich, który zaprojektował też szatę graficzną poprzednich polskich banknotów obiegowych “Wielcy Polacy” (w obiegu od 1975–1996). Jest też autorem wielu polskich banknotów kolekcjonerskich, m.in. pierwszego w Polsce banknotu upamiętniającego Jana Pawła II.
Banknoty z serii “Władcy Polski” prezentują wizerunki następujących królów:
- 10 zł – Mieszko I;
- 20 zł – Bolesław Chrobry;
- 50 zł – Kazimierz Wielki;
- 100 zł – Władysław Jagiełło;
- 200 zł – Zygmunt Stary;
- 500 zł – Jan III Sobieski.
W 2013 roku ukazały się nowe banknoty o nominałach 10, 20, 50 i 100 złotych. Nie zmieniono ich szaty graficznej, ale wprowadzono nowe, bardziej nowoczesne zabezpieczenia. W 2015 roku NBP zaprezentował zmieniony banknot o nominale 200 zł. Podobnie jak w przypadku zmiany z 2013 roku, nie zmieniła się szata graficzna, ale dodano nowe, lepsze zabezpieczenia.
W 2016 roku zaprezentowano nowy banknot o nominale 500 złotych, który oficjalnie trafił do obiegu 10 lutego 2017 roku. Powodem wprowadzenia nowego nominału była możliwość wygodniejszego gospodarowania rezerwami walutowymi, wzrost zapotrzebowania na gotówkę o większych nominałach, a także obniżenie kosztów produkcji. W styczniu 2021 roku prezes NBP zapowiedział, że w najbliższej przyszłości do obiegu trafi nowy banknot o nominale 1000 zł. Choć nie zaprezentowano jeszcze oficjalnego projektu, to spekuluje się, że może znaleźć się na nim wizerunek Zygmunta II Augusta, Stefana Batorego, Kazimierza Jagiellończyka, Władysława Łokietka lub Jadwigi Andegaweńskiej. Tym sposobem NBP prawdopodobnie zerwie z chronologicznym przedstawianiem królów na banknotach (przedstawieni wyżej władcy panowali przed Janem III Sobieskim).
Źródło tekstu: https://goldbroker.pl/poradnik-inwestora/gdzie-drukuje-sie-polskie-banknoty/